Της αλειψάσης τον Κύριον μύρω ....

Γυνή, βαλοῦσα σώματι Χριστοῦ μύρον,

Τὴν Νικοδήμου προὔλαβε σμυρναλόην.

Με γλαφυρότητα περιγράφει το τροπάριο της Μεγάλης Τετάρτης την πράξη της γυναίκας που άλειψε με μύρο τα πόδια του Ιησού, αναφέροντας ότι η πράξη αυτή προηγήθηκε της φροντίδας του Νικοδήμου ο οποίος άλειψε με σμύρνα και αλόη το νεκρό σώμα του Χριστού. 

Η εικόνα της γυναίκας που περιποιείται τα πόδια του Ιησού με πολύτιμο και ακριβό μύρο προεικονίζει το Θείο Πάθος και την Ταφή του και προετοιμάζει τους πιστούς για το μαρτύριο του Κυρίου.   

Κατά την Μεγάλη Τετάρτη η Ορθόδοξη Εκκλησία επιτελεί ανάμνηση της αλείψεως του Κυρίου με μύρο από μια γυναίκα. Η γυναίκα αυτή, η οποία δεν συγκεκριμενοποιείται, αναφέρεται απλώς ως πόρνη η οποία μετενόησε για τον έκλυτο βίο της και θέλοντας να εκλιπαρήσει την σωτηρία της ψυχής της από τον Χριστό, αγόρασε ένα ακριβό μύρο και γονυπετής άλειψε τα πόδια του με αυτό σκουπίζοντάς τα με τα μακρυά μαλλιά της. 

Παράλληλα την Μεγάλη Τετάρτη επιτελείται η ανάμνηση της σύγκλισης του Συνεδρίου των Ιουδαίων, του ανωτάτου Δικαστηρίου τους, για την λήψη της καταδικαστικής αποφάσεως κατά του Χριστού καθώς  και η  αποκάλυψη των σχεδίων του Ιούδα για προδοσία του Διδασκάλου του.

Σύμφωνα με το τελετουργικό της Μεγάλης Τετάρτης το πρωί τελείται o εσπερινός της Μεγάλης Τετάρτης και Προηγιασμένη Θεία Λειτουργία ενώ το απόγευμα γίνεται η Ακολουθία του Ευχελαίου και η τελετή του Νιπτήρος, που είναι και ο Όρθρος της Μεγάλης Πέμπτης που αναφέρεται σε τέσσερα γεγονότα. 

Τον Ιερό Νιπτήρα,το πλύσιμο δηλαδή των ποδιών των μαθητών από τον Ιησού Χριστό, τον Μυστικό Δείπνο, την Προσευχή του Κυρίου στο Όρος των Ελαιών και την προδοσία του Ιούδα, δηλαδή την αρχή των Παθών του Χριστού.  

Τα γεγονότα έχουν ως εξής : 

Δύο μέρες πριν το Πάσχα, καθώς ο Κύριος ευρισκόμενος στη Βιθυνία καθ' οδόν προς Ιεροσόλυμα, κι ενώ ήταν ακόμα στο σπίτι του Σίμωνος του λεπρού, τον πλησίασε μια πόρνη γυναίκα, έπεσε στα πόδια του και με δάκρυα τα άλειψε με ένα πολύτιμο μύρο που είχε φέρει μαζί της, σκουπίζοντάς τα με τα μακρυά μαλλιά της. Η τιμή του μύρου αυτού ήταν πολύ υψηλή, γύρω στα τριακόσια δηνάρια, ποσό μεγάλο για την εποχή, και για τον λόγο αυτό οι μαθητές την κατέκριναν και περισσότερο απ' όλους ο Ιούδας, λέγοντας ότι τόσα χρήματα θα έπρεπε να δοθούν ως ελεημοσύνη στους φτωχούς.

Ο φιλάργυρος Ιούδας δήθεν σκανδαλίζεται,για την απώλεια τέτοιου μύρου. Ο Χριστός αντιλαμβανόμενος την υποκρισία, υπερασπίσθηκε την γυναίκα λέγοντας στους μαθητές και ιδιαίτερα στον Ιούδα, να μην την εμποδίζουν από το σκοπό της γιατί οι πτωχοί θα υπάρχουν πάντα αλλά εκείνος θα μείνει μαζί τους πολύ λίγο ακόμα, τιμώντας με τον τρόπο αυτό την πράξη της γυναίκας αυτής και προσφέροντας σε αυτήν την συγγνώμη και την σωτηρία, κάνοντας παράλληλα σαφή αναφορά στον θάνατό του σε μια προσπάθεια να εμποδίσει τον Ιούδα από την προδοσία του που γνωρίζει πολύ καλά. 

Ο Ιούδας αδιαφορώντας για το μήνυμα του Ιησού δείχνει αποφασισμένος να προχωρήσει στην προδοσία. Πηγαίνει στους αρχιερείς, που ήταν συγκεντρωμένοι στην αυλή του αρχιερέα Καϊάφα όπου είχε συγκλιθεί το ανώτατο Σανχεντρίν, το ανώτατο δικαστήριο των Εβραίων και όπου αποφασίστηκε η θανάτωση του Ιησού. Συμφωνεί μαζί τους να προδώσει τον Δάσκαλό του και να τους τον παραδώσει, έναντι 30 αργυρίων. Από εκείνη τη στιγμή άρχισε να επιδιώκει την ευκαιρία να επιτελέσει το μιαρό έργο του.

Να σημειώσουμε εδώ ότι από το γεγονός αυτό της προδοσίας καθιερώθηκε και η νηστεία της Τετάρτης ακόμα από τα αποστολικά χρόνια.

Ο Ιησούς με την στήριξη που προσέφερε στην γυναίκα εκείνη έθεσε ως αντίδοτο της αμαρτίας τη μετάνοια, η οποία είναι ο ισχυρότατος μοχλός που γκρεμίζει το κακό παρελθόν κάθε ανθρώπου και τον αναγεννά εν Θεώ. 

Ουσιαστικά ο Ιησούς με την πράξη του αυτή καταλύει τον μωσαϊκό νόμο "οφθαλμόν αντί οφθαλμού" και την μισθαποδοσία του τιμωρού Θεού εγκαινιάζοντας την εποχή του ελέους, της συγχώρησης και της αναγέννησης του κάθε ανθρώπου που θέλει πραγματικά να σωθεί. Καταλύει την παλαιά εποχή και εγκαινιάζει μια νέα που θα έφερνε την ισότητα των ανθρώπων στον κόσμο και την δυνατότητα της ψυχικής αναγέννησης. 

Η αφιέρωση της ημέρας αυτής στην μακάρια πρώην πόρνη γυναίκα έγινε σκόπιμα από τους Πατέρες της Εκκλησίας μας. Η μορφή της προβάλλει ως φωτεινό ορόσημο καταμεσής στην οδοιπορία προς το Θείο Πάθος για να δείξει ότι μόνο μέσα από την ψυχική συντριβή και την έμπρακτη μετάνοια μπορούμε να ακολουθήσουμε τον Χριστό στο θείο Πάθος και την Ανάσταση.

Η Εκκλησία μας θεωρεί την μετάνοια ως ύψιστη δωρεά στην πορεία μας προς το Χριστό και την τελείωσή μας διότι καλός χριστιανός δεν είναι εκείνος ο οποίος γεμάτο κομπασμό και εγωιστική αυτάρκεια ισχυρίζεται,ότι έφτασε σε επίπεδο αγιότητας και δεν χρειάζεται πια άλλο αγώνα αλλά ο διατελών σε διαρκή μετάνοια!

Οσον αφορά τα ιστορικά πρόσωπα πρέπει να αναφέρουμε ότι στο πρόσωπο της πόρνης γυναικός υπάρχει μια ασάφεια που έδωσε αφορμή για παρανοήσεις. 

Ο Ιωάννης ο Χρυσόστομος υποστηρίζει ότι δύο ήταν οι γυναίκες που άλειψαν με μύρο τον Κύριο. Οι ευαγγελιστές Λουκάς, Μάρκος και Ματθαίος αναφέρουν μία και μόνη γυναίκα που χωρίς να προσδιορίζεται αναφέρεται απλώς ως πόρνη και εστιάζουν στην πράξη της που δηλώνει έμπρακτη μετάνοια και την παρέμβαση του Ιησού υπέρ της γυναίκας αυτής ενώπιον όλων των μαθητών του

Ο Ευαγγελιστής Ιωάννης όμως κάνει λόγο για άλλη γυναίκα, αξιοθαύμαστη και σεμνή, τη Μαρία την αδελφή του Λαζάρου, που άλειψε τα άχραντα πόδια Του σκουπίζοντας τα με τις τρίχες των μαλλιών της.

Οι τρεις διηγήσεις από αυτές (Μάρκος 14:3-9, Ματθαίος 26:6-13 και Ιωάννης 12:1-11 αναφέρονται στο ίδιο γεγονός, με τη διαφορά ότι το εκθέτουν με περισσότερες ή λιγότερες λεπτομέρειες. Πρόκειται για την άλειψη Του Ιησού με μύρο από κάποια γυναίκα στο σπίτι του Σίμωνα του λεπρού στη Βιθυνία. Το γεγονός αυτό, ο Ιωάννης το τοποθετεί"προ εξ ημερών του Πάσχα", και προσδιορίζει τη γυναίκα: είναι η Αγία Μαρία (η αδελφή του Αγίου Λαζάρου) τον οποίο ανέστησε ο Χριστός. Φυσικά σε καμιά περίπτωση η Μαρία αυτή δεν είναι η Μαγδαληνή.

Αντιθέτως, η διήγηση του Λουκά στην περικοπή 7 :36 - 50 είναι αναφορά που έλαβε χώρα στο σπίτι του Σίμωνα του Φαρισαίου και αναφέρει μία μετανοημένη ιερόδουλη που μύρωσε το κεφάλι και τα πόδια Του Ιησού. Τα Ευαγγέλια δεν μας παραδίδουν το όνομα αυτής της γυναίκας, ούτε σε κανένα άλλο σημείο τους, διασώζεται κάποια νύξη για το όνομα της άγνωστης αυτής γυναίκας. Πρόκειται προφανώς για διαφορετικό γεγονός, με διαφορετικό πρωταγωνιστικό πρόσωπο, που συνέβη πολύ πριν από το πάθος Του Ιησού.

Για την Αγία Μαρία τη Μαγδαληνή αναφέρεται ότι α) από την τελευταία έβγαλε Ο Χριστός «επτά δαιμόνια» (και εσφαλμένα θεωρήθηκε ότι προέρχονταν από πορνεία, ενώ η Αγία Γραφή και οι Πατέρες της Εκκλησίας εννοούν έτσι τα πάθη της ψυχής που αντιτίθενται στο Πνεύμα Του Θεού), β) μύρωσε με τις άλλες μυροφόρες το άπνουν σώμα Του Ιησού (και εσφαλμένα ταυτίστηκε με την ανώνυμη ιερόδουλη που μύρωσε το κεφάλι και τα πόδια Του Ιησού στο σπίτι του Σίμωνα), γ) πέφτει και η Αγία Μαρία η Μαγδαληνή ως Μυροφόρος στα πόδια Του Ιησού, αμέσως μετά την Ανάστασή Του (και εσφαλμένα ταυτίστηκε με την ανώνυμη πόρνη που μύρωσε τα πόδια Του Ιησού στο σπίτι του Σίμωνα).

Πώς δημιουργήθηκε αυτή η πλάνη και αυτή η σύγχυση γύρω από το πρόσωπο της Αγίας Μα­ρίας της Μαγδαληνής; Η σύγχυση αυτή προήλθε από την Δύση και είναι μια διαφορετική εκτίμηση των κειμένων. «Συγχέεται συνήθως, μάλιστα δε εις την Δύσιν, και κακώς ταυτίζεται η Αγία Μαρία η Μαγδαληνή μετά της αμαρτω­λού γυναικός, η οποία στην οικία του Φαρισαίου Σίμωνος άλειψε τα πόδια Του Ιησού με μύρα». Η αναφερόμενη από διαφόρους συγγραφείς, παράδοση της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας, ότι η μετανοημένη ιερόδουλη που μύρωσε Τον Ιησού, ταυτίζεται με τη Μαγδαληνή, δεν μαρτυρείται από τις ιερές πηγές.

Η Ορθόδοξη Εκκλησία έχει αντίθετη θέση για την Αγία Μαρία τη Μαγδαληνή. Η ίδια υπήρξε δια βίου παρθένος. Και η καθαρότητα της ψυχής της φαινόταν όπως μέσα από καθαρό κρύσταλλο (Μοδέστου, αρχιεπισκ. Ιεροσολύμων «Εις τας Μυροφόρους» εκ της Βιβλιοθήκης Φωτίου, αρχιεπισκόπου Κων/πόλεως και Ρ.G. 104, 244). Οι Πατέρες της Εκκλησίας, αρχής γενομένης από τον Ιωάννη το Χρυσόστομο, την εκτιμούν βαθύτατα

Υπάρχει και εσφαλμένη ταύτιση της Αγίας Μαρίας (της αδελφής του Αγίου Λαζάρου): (α) ο κοινός για πρώτη φορά εορτασμός από τη Δυτική Εκκλησία, στις 4 Μαϊου, της ανακομιδής των αγίων λειψάνων του Αγίου Λαζάρου από την Κύπρο και της Αγίας Μαρίας της Μαγδαληνής από την Έφεσο, είχε ως αποτέλεσμα στη Δύση να θεωρηθεί η Αγία Μαρία η Μαγδαληνή το ίδιο πρόσωπο με την αδελφή του Αγίου Λαζάρου, την Αγία Μαρία. (β) Επίσης επειδή η Αγία Μαρία (η αδελφή του Αγίου Λαζάρου) μύρωσε Τον Ιησού στο σπίτι κάποιου Σίμωνα, οδήγησε στην εσφαλμένη ταύτιση της με την ανώνυμη μετανοημένη

Κατά την Μεγάλη Τετάρτη ψάλλονται :

Ἀπολυτίκιον

Ἦχος πλ. δ'.
Ἰδοὺ ὁ Νυμφίος ἔρχεται ἐν τῷ μέσῳ τῆς νυκτός, καὶ μακάριος ὁ δοῦλος, ὃν εὑρήσει γρηγοροῦντα, ἀνάξιος δὲ πάλιν, ὃν εὑρήσει ῥαθυμοῦντα. Βλέπε οὖν ψυχή μου, μὴ τῷ ὕπνῳ κατενεχθής, ἵνα μῄ τῷ θανάτῳ παραδοθῇς, καὶ τῆς βασιλείας ἔξω κλεισθῇς, ἀλλὰ ἀνάνηψον κράζουσα· Ἅγιος, Ἅγιος, Ἅγιος εἶ ὁ Θεός, διὰ τῆς Θεοτόκου ἐλέησον ἡμᾶς.

Κοντάκιον
Ἦχος δ'. Ὁ ὑψωθεὶς.
Ὑπὲρ τὴν Πόρνην Ἀγαθὲ ἀνομήσας, δακρύων ὄμβρους οὐδαμῶς σοι προσῆξα, ἀλλὰ σιγῇ δεόμενος προσπίπτω σοι, πόθῳ ἀσπαζόμενος, τοὺς ἀχράντους σου πόδας, ὅπως μοι τὴν ἄφεσιν, ὡς Δεσπότης παράσχῃς, τῶν ὀφλημάτων κράζοντι Σωτήρ. Ἐκ τοῦ βορβόρου τῶν ἔργων μου ῥῦσαί με.

Κάθισμα
Ἦχος γ'. Τὴν ὡραιότητα.
Πόρνη προσῆλθέ σοι, μύρα σὺν δάκρυσι, κατακενοῦσά σου ποσὶ Φιλάνθρωπε, καὶ δυσωδίας τῶν κακῶν, λυτροῦται τῇ κελεύσει σου, πνέων δὲ τὴν χάριν σου, μαθητής ὁ ἀχάριστος, ταύτην ἀποβάλλεται, καὶ βορβόρῳ συμφύρεται, φιλαργυρίᾳ ἀπεμπολῶν σε. Δόξα Χριστὲ τῇ εὐσπλαγχνίᾳ σου.

Κάθισμα
Ἦχος δ'. Ταχὺ προκατάλαβε.
Ἰούδας ὁ δόλιος, φιλαργυρίας ἐρῶν, προδοῦναί σε Κύριε, τὸν θησαυρὸν τῆς ζωῆς, δολίως ἐμελέτησεν. Ὅθεν καὶ παροινήσας, τρέχει πρὸς Ἰουδαίους, λέγει τοῖς παρανόμοις. Τί μοι θέλετε δοῦναι, κᾀγὼ παραδώσω ὑμῖν, εἰς τὸ σταυρῶσαι αὐτόν;

Κάθισμα
Ἦχος α'. Τὸν τάφον σου Σωτὴρ.
Ἡ Πόρνη ἐν κλαυθμῷ, ἀνεβόα οἰκτίρμον, ἐκμάσσουσα θερμῶς, τοὺς ἀχράντους σου πόδας, θριξὶ τῆς κεφαλῆς αὐτῆς, καὶ ἐκ βάθους στενάζουσα. Μὴ ἀπώσῃ με, μηδὲ βδελύξῃ Θεέ μου, ἀλλὰ δέξαι με, μετανοοῦσαν, καὶ σῶσον, ὡς μόνος φιλάνθρωπος.

Οἶκος
Ἡ πρῴην ἄσωτος Γυνή, ἐξαίφνης σώφρων ὤφθη, μισήσασα τὰ ἔργα, τῆς αἰσχρᾶς ἁμαρτίας, καὶ ἡδονὰς τοῦ σώματος, διενθυμουμένη τὴν αἰσχύνην τὴν πολλήν, καὶ κρίσιν τῆς κολάσεως, ἣν ὑποστῶσι πόρνοι καὶ ἄσωτοι, ὧν περ πρῶτος πέλω, καὶ πτοοῦμαι, ἀλλ' ἐμμένω τῇ φαύλῃ συνηθείᾳ ὁ ἄφρων, ἡ Πόρνη δὲ γυνή, καὶ πτοηθεῖσα, καὶ σπουδάσασα ταχύ, ἦλθε βοῶσα πρὸς τὸν Λυτρωτήν· Φιλάνθρωπε καὶ οἰκτίρμον, ἐκ τοῦ βορβόρου τῶν ἔργων μου ῥῦσαί με.